Niestabilność zatrudnienia[1], ubóstwo[2], trudności wychowawcze czy kryzys zdrowia psychicznego[3] – dla wielu polskich rodzin, są to problemy, z którymi trudno sobie poradzić bez pomocy specjalistów. Stowarzyszenie SOS Wioski Dziecięce w Polsce, posiadając 15-letnie doświadczenie w pomocy rodzinom z wieloma problemami i niemal 40-letnie w opiece zastępczej, postanowiło stworzyć uniwersalny i skuteczny model usamodzielniania rodzin w kryzysie, gotowy do wdrożenia w każdej gminie. Model dostępny jest za darmo na stronie internetowej Stowarzyszenia.
Dynamiczne przemiany społeczno-ekonomiczne, pokłosie pandemicznej izolacji czy rosnąca inflacja (11,5%)[4] to tylko niektóre z czynników, które znacząco wpływają na życie Polaków. Sytuacja ta rodzi trudności, które u wielu polskich rodzin nie miały wcześniej miejsca – kumulują się liczne problemy, z których nie sposób wyjść bez profesjonalnego wsparcia. Z pomocą przychodzą SOS Wioski Dziecięce w Polsce opracowując model usamodzielnienia rodziny z wieloma problemami „Niezależni – samodzielni”.
Model gotowy do wdrożenia od zaraz
- Jedną z głównych zalet naszego modelu jest jego uniwersalność – jest on gotowy do wdrożenia w każdej gminie. Pozwala to na wprowadzenie rozwiązań uwzględniających lokalną sytuację beneficjentów w tym czynniki, takie jak lokalna sytuacja ekonomiczna, wykluczenie komunikacyjne bądź charakter problemów, z którymi zmagają się rodziny w danym regionie. – opowiada Beata Kulig, Kierownik Projektu, Doradca ds. rzecznictwa w Stowarzyszeniu SOS Wioski Dziecięce. Co ważne – to gmina decyduje, z których propozycji skorzysta. Model nie jest sztywnym rozwiązaniem „od a do z”, lecz propozycją, rozszerzeniem standardowej oferty gmin.
Jak dodaje Aleksandra Granada, Dyrektorka Krajowa w Stowarzyszeniu SOS Wioski Dziecięce w Polsce – Powodem, dla którego zdecydowaliśmy się podzielić naszą wiedzą i doświadczeniem jest dobro dzieci, które zawsze będzie dla nas najważniejsze. Pragniemy, by każde dziecko dorastało w rodzinie otoczone miłością, szacunkiem i poczuciem bezpieczeństwa. Mocno wierzymy, że dzięki wspólnemu zaangażowaniu i budowaniu lokalnych sieci wsparcia jest to możliwe.
W ciągłym dialogu z beneficjentami
Model „Niezależni - samodzielni” powstał w oparciu o własne badania, literaturę podmiotu i doświadczenie Stowarzyszenia w ramach Programu „SOS Rodzinie”. Dzięki takiemu podejściu, zakładana on podmiotowe i indywidualne traktowanie beneficjenta, w oparciu zarówno o jego potrzeby, jak zewnętrzne czynniki.
- Dzięki metodyce design thinking model wypracowywany został, m.in. przy udziale członków rodzin z dziećmi, które odpowiednio wsparte przezwyciężyły dotykające je kryzysy. Dodatkowo, w opracowanie modelu zaangażowani byli pracownicy systemu wsparcia oraz przedstawiciele organizacji pozarządowych – tak aby był trafny i odzwierciedlał potrzeby i wyzwania stojące przed wszystkimi podmiotami związanymi ze wspieraniem rodzin przeżywających wiele problemów. – mówi Łukasz Łagód, Doradca programowy w Stowarzyszeniu SOS Wioski Dziecięce w Polsce.
Jak wdrożyć?
Model „Niezależni – samodzielni” jest projektem gotowym do wdrożenia „od zaraz”. Jego realizacja odbywa się w trzech krokach:
- Inicjatorzy (np. burmistrz, wójt, kierownik ośrodka pomocy społecznej, asystent rodziny, pracownik socjalny, nauczyciel, pedagog/psycholog szkolny, każda osoba zainteresowana projektem) spotykają się z władzami gminy, gdzie przedstawiają założenia modelu. Na spotkanie można zaprosić autorów modelu!
- Po uzyskaniu pozytywnej decyzji, wybrany zostaje koordynator działań modelowych, który następnie powołuje zespół ds. rodzin.
- Na tym etapie należy przedstawić założenia modelu pracownikom kluczowych instytucji pracujących na rzecz dziecka i rodziny (pracownicy ośrodka pomocy społecznej lub centrum usług społecznych OPS, asystenci rodziny i inni), dokonać analizy potrzeb społeczności lokalnej oraz stworzyć indywidualny plan działań.
Model „Niezależni – samodzielni” można pobrać za darmo na stronie Stowarzyszenia:
Propozycja standardu usamodzielniania/sprawnego funkcjonowania rodzin z wieloma problemami powstała w ramach projektu „Partnerstwo dla samodzielności”, realizowanego przez Stowarzyszenie w latach 2021-2023 ze środków NIW NOWE FIO.
Doświadczenie gwarancją skuteczności
Program „SOS Rodzinie”, na którym wzorowano model, działa lokalnie, często w małych miejscowościach, gdzie wspiera rodziny zagrożone rozpadem:
- Działania Programu są eklektyczne, wielopoziomowe – skupiają się zarówno na bezpośrednim wsparciu dzieci i rodziców, jak i profilaktyce środowiskowej, dążącej do świadomego, wspierającego środowiska lokalnego. W świetlicach środowiskowych dzieci mogą zjeść ciepły posiłek, odrobić pracę domową, brać udział w zajęciach, wycieczkach. – tłumaczy Justyna Ziembicka, Pracownik socjalny w Programie Umacniania Rodziny „SOS Rodzinie” Biłgoraj, współautorka modelu „Niezależni – samodzielni” i jak dodaje - Nasi pracownicy socjalni odwiedzają także rodziny, układają z nimi plan wydatków, wspierają w codziennych wyzwaniach: poszukiwaniu pracy, kontakcie z dzieckiem, zerwaniu z ewentualnym nałogiem.
Jak wesprzeć?
Projekty, takie jak Program „SOS Rodzinie”, mogą się rozwijać dzięki wsparciu darczyńców. Aby dowiedzieć się o możliwościach wspierania wystarczy wejść na stronę www.dziecisos.org, na której można przekazać comiesięczną darowiznę.
[1] Stopa bezrobocia rejestrowanego wynosi 5%, stan na czerwiec 2023 https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/bezrobocie-rejestrowane/stopa-bezrobocia-rejestrowanego-w-latach-1990-2023,4,1.html
[2] Zasięg sfery niedostatku wyniósł w 2022 roku niecałe 41%, zaś zasięg ubóstwa skrajnegow gospodarstwach domowych wyniósł 4,7% https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/warunki-zycia/ubostwo-pomoc-spoleczna/zasieg-ubostwa-ekonomicznego-w-polsce-w-2022-roku,14,10.html
[3] Aż 25 proc. młodzieży w wieku od 15 do 19 lat miało problemy emocjonalne lub psychiczne, a 22 proc. nastolatków doświadcza objawów depresji. Dane GUS, 2021 https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/zdrowie/zdrowie/zdrowie-i-ochrona-zdrowia-w-2021-roku,1,12.html
[4] Stan na czerwiec 2023 r. https://nbp.pl/inflacja-bazowa-w-czerwcu-2023-r/